اگر شما هم با دیدن اولین چروک‌ها در پیشانی و صورتتان، نگران شده‌اید و برای درمان به بوتاکس فکر می‌کنید با ادامه‌ی این مطلب همراه باشید تا متوجه شوید بوتاکس چیست و چه کاربردهایی دارد.
بوتاکس چیست؟
بوتاکس (Botox) در واقع نوعی سم تغییریافته است که از باکتری به نام کلستریدیوم بوتولینوم (Botulinum toxin) گرفته می‌شود. این سم طبیعی، ابتدا برای مسمومیت‌های غذایی به ویژه غذاهای کنسروی مورد توجه قرار گرفت. با گذشت زمان، با تغییر ساختمان این سم نوعی دارو تولید شد که امروزه با نام تجاری بوتاکس در بازار عرضه می‌شود. این دارو در کشورهای مختلف اسامی متنوعی دارد، برای مثال Botox نام تجاری این دارو در ایالات متحده آمریکا محسوب می‌شود. در ایران، معتبرترین نوع این دارو که ساخت کشور انگلستان و مورد تأیید FDA است مورد عرضه قرار گرفته و به آن بوتاکس دیسپورت گفته می‌شود.
بوتاکس چگونه عمل می‌کند؟
بوتاکس در واقع با فلج کردن عضلات زیرپوستی اثر خود را به جا می‌گذارد. ماهیچه‌های بدن به صورت کلی برای هر نوع حرکتی از اعصاب دستور می‌گیرند. این دستور توسط انتقال‌دهنده‌های عصبی به اعضای بدن و ماهیچه‌ها انتقال پیدا می‌کند. انتقال‌دهنده‌ی عصبی که پیام‌های حرکتی را از اعصاب به ماهیچه‌ها منتقل می‌کند استیل کولین نام دارد. نحوه‌ی اثر بوتاکس به این شکل است که از ترشح استیل کولین و در نتیجه منقبض شدن ماهیچه در قسمت‌های تزریق شده جلوگیری می‌کند. نتیجه‌ی این مکانیسم فلج موقتی عضلات و در نهایت رفع چین‌وچروک‌های نواحی انتخابی بیمار برای مدت مشخص خواهد بود.
در چه نواحی از بدن از بوتاکس استفاده می‌شود؟
چین‌وچروک‌های صورت به دلایل مختلفی ایجاد می‌شوند و مواجهه با آن‌ها تقریبا غیر قابل اجتناب است. بالا رفتن سن، کاهش کلاژن‌سازی، استرس‌ها، رژیم غذایی ناسالم، مصرف دخانیات و تماس با نور خورشید تنها بعضی از عواملی هستند که موجب ایجاد چین‌وچروک‌های پوستی می‌شوند. اگرچه کاربرد بوتاکس به رفع چین‌وچروک‌های صورت محدود نمی‌شود، اما عمده‌ترین کاربرد آن را می‌توان همین مورد نام برد. بوتاکس کاربردهای مختلفی دارد، از جمله:
- رفع خطوط اخم
- رفع خطوط افقی پیشانی
- بهبود چین و چروک‌های گردن
- از بین بردن چین و چروک‌های اطراف چشم
- اصلاح خطوط خنده
- بالا کشیدن گوشه‌ی لب‌های آویزان
- جلوگیری از دیده شدن بیش از حالت طبیعی لثه‌ها در هنگام خندیدن
اثر بوتاکس کی مشخص می‌شود؟
فرایند تزریق بوتاکس حدودا 10 الی 20 دقیقه طول می‌کشد و اثر آن را می‌توان بلافاصله بعد از شروع درمان و اثر نهایی را در یک بازه‌ی زمانی 21 روزه مشاهده کرد. تأثیرات درمانی بوتاکس معمولا بین 3 تا 6 ماه ماندگاری دارد و بعد از این بازه‌ی زمانی نیازمند تجدید شدن است.
اگر برای شما هم این سوال پیش آمده که اگر تجدید در دوره‌های تعیین شده صورت نگیرد چه اتفاقی خواهد افتاد باید بگوییم پوست شما صرفا به حالت قبل از بوتاکس باز خواهد گشت. در واقع عدم تمدید بوتاکس به خودی خود نمی‌تواند منجر به بدتر شدن پوست شما شود، بلکه با متوقف شدن اثر بوتاکس پوست به حالت اولیه و قبل از تزریق برمی‌گردد. البته همواره این امکان وجود دارد که بعد از چند مرتبه تزریق میزان چین‌وچروک‌ها هم کمرنگ‌تر شود و دیگر به عمیقی حالت اولیه‌اش نباشد.
آیا بوتاکس برای همه موثر است؟
اگرچه بوتاکس برای اکثر مراجعه‌کنندگان قابل اجراست، اما بعضی عوامل ممکن است از تأثیر واقعی بوتاکس جلوگیری کند و آن را تحت تأثیر قرار دهد. میزان ضخامت پوست، آفتاب سوختگی و عمق چین‌وچروک‌ها از جمله‌ی مواردی هستند که می‌توانند نحوه‌ی عملکرد بوتاکس را تحت تأثیر قرار دهند.
مراقبت‌های بعد از تزریق بوتاکس چیست؟
به طور کلی بوتاکس به مراقبت ویژه‌ای نیاز ندارد، اما بهتر است بعضی موارد را به مدت چند روز رعایت کنید تا نتیجه‌ی بهتری به دست آورید. بعد از تزریق بوتاکس بهتر است:
- روی محل تزریق را فشار ندهید.
- از شستن صورت و آرایش کردن خودداری کنید.
- به مدت چند ساعت به حالت درازکشیده نخوابید.
- از کمپرس یخ در محل‌های تزریق استفاده کنید.
- به هنگام خوابیدن سر را طوری روی بالش قرار دهید که بالاتر از بدن قرار بگیرد.
- تا 3 روز از فعالیت‌های سنگین و ورزش‌های سخت پرهیز کنید.
بوتاکس برای چه کسانی ممنوع است؟
مانند هر فرایند پزشکی دیگری، تزریق بوتاکس هم باید با احتیاط انجام شود. همه‌ی گروه‌های جامعه مجاز به تزریق بوتاکس نیستند، از جمله:
- افرادی که کمتر از 18 سال سن دارند.
- افرادی که در دوران حاملگی یا شیردهی هستند.
- افرادی که بیماری‌های قلبی-عروقی حاد دارند.
- افرادی که بیماری ام اس یا نارسایی کلیه دارند.
- افرادی که عفونت‌های فعال دارند یا بدنشان از نظر ایمنی ضعیف است.
- افرادی که اختلالات انعقادی دارند.
- کسانی که بیماری عفونی و التهابی در صورت و اطراف آن دارند.
- کسانی که از داروهای ضد انعقاد خون استفاده می‌کنند.
- کسانی که در 2 هفته‌ی اخیر واکسیناسیون انجام داده‌اند.
- کسانی که سابقه حساسیت به این دارو را دارند.
فرق ژل با بوتاکس چیست؟
بوتاکس مکانیسم اثر متفاوتی با ژل دارد. در تفاوت بوتاکس با فیلر همانطور که اشاره کردیم بوتاکس با تحت تأثیر قرار دادن عضله و فلج موقتی آن موجب رفع چین‌وچروک‌ها می‌شود. این در حالی است که تزریق ژل و فیلر برای پر کردن موضعی چین‌وچروک‌ها و به طور کلی حفره‌های صورت مورد استفاده قرار می‌گیرد و مکانیسم اثر کاملا متفاوتی با بوتاکس دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر به مقاله فیلر بهتر است یا بوتاکس؟ مراجعه کنید.
کاربرد بوتاکس چیست؟
کاربرد بوتاکس به رفع چین‌وچروک‌های صورت محدود نمی‌شود. بوتاکس برای درمان موارد دیگری هم کاربرد دارد، از جمله:
- تعریق موضعی بیش از حد
- کاهش دردهای مزمن (درد گردن، شانه، میگرن)
مکانیسم اثر بوتاکس در درمان تعریقِ موضعی بیش از حد به این شکل است که به جای تزریق بوتاکس در عضله، آن را در پوست تزریق می‌کنند. بعد از تزریق حدودا یک هفته طول می‌کشد تا بوتاکس اثر خود را بر جای بگذارد. ماندگاری بوتاکس در این مورد حدودا 7 ماه به طول خواهد انجامید و روش بسیار مؤثری در درمان تعریق بیش از حد نواحی مختلف بدن به شمار می‌رود.
بوتاکس چگونه موجب تسکین درد می‌شود؟
همانطور که گفته شد بوتاکس با اثرگذاری بر روی گیرنده‌های عصبی مکانیسم اثر آن‌ها را خنثی می‌کند. بنابراین تزریق بوتاکس منجر به جلوگیری از انقباضات عضلانی و در نتیجه شل شدن آن‌ها و تسکین درد می‌شود.
عوارض بوتاکس چیست؟
بوتاکس به خودی خود عوارض چندانی ندارد. در واقع اگر این تزریق را در مراکز تخصصی، معتبر و تحت نظر پزشک انجام دهید مشکل خاصی برای شما ایجاد نخواهد شد. عوارض، زمانی خود را نشان می‌دهند که افراد غیرمتخصص تزریق بوتاکس را انجام داده باشند، دوز مناسب برای دارو را رعایت نکرده باشند یا در محل نامناسب تزریق صورت بگیرد. سوزش، قرمزی خفیف، سردرد، تهوع و علائم سرماخوردگی بعضی نشانه‌هایی هستند که توسط بعضی بیماران گزارش شده، اما همه‌ی این علائم موقت و زودگذر بوده و مشکل جدی ایجاد نمی‌کنند. به طور کلی در صورت بروز هر گونه مشکل بهتر است پزشک خود را در جریان قرار دهید تا شما را به درستی راهنمایی کند.
